Gagauz Türkleri, Yunanlılarla birlikte yaşarken Rumca; Bulgaristan’da yaşarken Bulgarca, Besarabya’ya göçle birlikte 1918 yılında Rusça, 1944’te Romence, sonra yine Rusça öğrenmek ve konuşmak zorunda kalmışlardır. 1961 tarihinden günümüze kadar tekrar Rusça eğitim öğretime geçmek orunda kalmışlardır. Yani Gaguz Türkleri, okullarında RUSÇA EĞİTİM ÖĞRETİM YAPMAKTADIR.
Bebeklerin anne karnında duydukları Gagauz Türkçesidir. Çocuklar dünyaya geldiğinde ilk duydukları dil, Gagauz Türkçesidir. Çocuklara ninni Gagauz Türkçesi ile söylenmektedir. Beşikten kalkan çocuklar, sokağa çıktıklarında duydukları dil Gagauz Türkçesidir. Aile ve yakın çevre ile geçen ilk üç yılda her Gagauz çocuğu dil edinimini Gagauz Türkçesi ile gerçekleştirir. Okul yaşına kadar dilini Gagauz Türkçesi ile geliştirir. Kelimelere duygu ve düşünce yükler.
Bütün bunlardan sonra dersler, Rusça ile yapılmaktadır. Gagauz Türkleri; öz yurdunda, ana vatanında, doğduğu, doyduğu yerde Rusça ile yapılmaktadır. Her Gagauz vatandaşı tam anlama, okuma, konuşma, anlatma gücünü geliştirecekken ortaya büyük bir engel çıkmakta, bilmediği, yakın olmadığı bir dil ile eğitim almaya başlar. Bütün birikimleri yer ile bir olur. Bu zorlanarak yapılan bir uygulama değil, Komünist Rusya rejimi zamanından kalma bir uygulamadır.
2013 yılında Dr. Ahmet Cebeci ve Doç. Dr. Ditem Atiş Özhekim ile yaptığımız bir bili gezisinde Gagauz gençlerinin Gaguz Türkçesini anlamadıklarını görünce dünya başımıza yıkıldı. Döndükten sonra Balkan Türkleri İnsan Hakları Derneği ve Komrat Devlet Üniversitesi çatısı altında Gagauzyeri Türkçesi (Ana Dil) İle Eğitime Geçiş Sempozyumu ve Bilim Çalıştayı hazırlıklarına başladık. Bir yıllık bir hazırlıktan sonra Çalıştay ve Sempoyum 4-8 Haziran 2014 tarihleri arasında Komra’ta gerçekleştirilmiştir.
Çalıştay ve Sempoyuma; Prof. Dr. Necati Demir, Dr. Ahmet Cebeci, Komrat Üniversitesi Rektörü Zinaida Arikova, Gagauzyeri Halk Toplusu (Meclis) Başkanı Dimitri Konstantinov, MEB Dış İlişkiler Genel Müdürü Ziya Yediyıldız, Gagauzyeri Bilim Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Petri Paşalı, Şumnu Türk Kültür Evi Başkanı Nurten Remzi, Prof. Hayati Akyol, Berker Kurt, Dr. İsa Cebeci, Doç Dr. Güray Kırpık, Prof Dr. Refik Turan, Stefan Bulgar, Gagauzyeri Din Adamı Dmitri Köroğlu, Prof. Dr. Yücel Gelişli,. … başta olmak üzere Türkiye, Moldova, Bulgaristan, Macaristan’dan pek çok bilim adamı, öğretmen, devlet adamı katılmıştır. Çalıştay ve Sempoyumun sonunda Gagazyeri’nde ana dil ile eğitime geçiş kararı alınmış, uygulamaların nasıl olacağı belirlenmiş ve bir sonuç birldiri yayımlanmıştır.

Sonraki Sayfa (2/3)